Białystok

Pierwsza pisana wzmianka o Białymstoku pochodzi z 1426 r. W miejscu obecnego Rynku Kościuszki krzyżowały się drogi do Suraża,Wasilkowa oraz Choroszczy i to wokół tego skrzyżowania zaczęła samowolnie powstawać zabudowa. Około 1547 r. w miejscu dzisiejszegoklasztoru Sióstr Miłosierdzia wybudowano drewniany kościół, przy którym w 1578 r. stanęła karczma. W latach 1617–1626 zbudowano zachowany do dziś Stary Kościół Farny z fundacji marszałka Piotra Wiesiołowskiego. To on wzniósł w Białymstoku murowany gotycko-renesansowy zamek, który po gruntownej przebudowie w latach 90. XVII wieku, stał się barokową rezydencją magnackiego rodu Branickichznaną do dziś jako pałac Branickich. Rozrastająca się w cieniu pałacu Branickich miejscowość otrzymała prawa miejskie ok. 1692 r. Z 1727 r. pochodzi pierwsza wzmianka o białostockiej cerkwi, która znajdowała się w miejscu obecnej Katedry św. Mikołaja. W 1745 r. rozpoczęto budowę białostockiego ratusza. Całość założenia urbanistycznego Białegostoku przypisywana jest architektom związanym z dworemhetmana Jana Klemensa Branickiego. W 1769 w pobliżu Białegostoku konfederaci barscy stoczyli przegraną bitwę pod Olmontami z armią carską. W XIX wieku miejscowość zmieniła charakter z rezydencjonalnego na administracyjny i przemysłowy. W latach 1807–1915 Białystok znajdował się w granicach Imperium Rosyjskiego. Do 1842 r. miasto było stolicą obwodu białostockiego, następnie przyłączono je do guberni grodzieńskiej. Po powstaniu listopadowym w pobliżu miasta ustalono granicę celną między Kongresówką a Rosją, co wywołało gwałtowną falę migracji ekonomicznej łódzkich fabrykantów. Przyczyniło się to do dynamicznego rozwoju prowincjonalnego wówczas miasteczka. W tym okresie rozrastający się Białystok zyskał miano Manchesteru Północy. W 1862 r. przez Białystok przeprowadzono Kolej Warszawsko-Petersburską, która także przyczyniła się do rozwoju gospodarczego miasta. W 1892 uruchomiono w mieście system wodociągów. W latach 1915–1919 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. W 1920 Wojsko Polskie stoczyło zwycięską bitwę białostocką z Armią Czerwoną uwalniając miasto spod wschodniej okupacji. Do 1939 już w niepodległej Polsce miasto było stolicą województwa białostockiego. W pierwszej połowie 1936 roku dochodzi do ekscesów o podłożu antysemickim.

Getto w Białymstoku

W październiku 1939 Białystok przyłączono do Białoruskiej SRR i nadano mu status stolicy obwodu białostockiego. Od września 1939 r. do wybuchu wojny radziecko – niemieckiej Białystok był jednym z dwóch głównych (obok Lwowa) ośrodków działania polskich komunistów którzy po 1945 roku objęli władzę w Polsce. Przywódcą tego środowiska był Alfred Lampe pod przywództwem, którego działali m.in.: Janina Broniewska, Paweł Finder, Małgorzata Fornalska, Marceli Nowotko, Jakub Berman, Czesław Skoniecki i Leon Lipski[8]. W czerwcu 1941 do Białegostoku wkroczyły wojska hitlerowskie. Pod koniec lipca tegoż roku utworzono białostockie getto, w którym w 1943 r. wybuchło powstanie. Ostatecznie białostoccy Żydzi zginęli w obozach zagłady w Treblince i na Majdanku. W lipcu 1944 miały miejsce ciężkie walki o wyzwolenie Białegostoku spod okupacji hitlerowskiej, w wyniku których miasto poważnie ucierpiało. Po II wojnie światowejodbudowane miasto na zawsze utraciło swój poprzedni charakter, będący dziedzictwem parowiekowej jego historii. Dzięki powojennym migracjom ludności wiejskiej Białystok powiększył się, parokrotnie przewyższając liczbę swoich mieszkańców sprzed 1939 r. 

źródło: wikipedia